آیا نورپردازی نما به ساختمان آسیب میزند؟ این پرسشی است که این روزها ذهن بسیاری از معماران، سرمایهگذاران و حتی ساکنان ساختمانها را درگیر کرده است. وقتی درباره نورپردازی و زیبایی بصری شبانه ساختمانها صحبت میشود آنچه در نگاه اول میدرخشد همان بازی نورها و سایههایی است که به نمای خشک یک سازه جان میدهد. اما زیر این لایه درخشان دغدغهای فنی پنهان است. آیا نورپردازی مداوم نما ممکن است به مصالح آسیب برساند؟
در دنیایی که نورپردازی نما دیگر فقط یک انتخاب زیبایی شناسانه نیست و نقش کلیدی در برندینگ بصری پروژههای ساختمانی ایفا میکند پرسش از اثرات بلند مدت این نورها کاملا به جا است. به ویژه حالا که تکنولوژی نورهای LED، پرژکتورها و سیستمهای دیجیتال کنترل نور تا حد زیادی در پروژههای امروزی رایج شده است لازم است با نگاهی دقیقتر و علمیتر به تاثیر این نورها روی رنگ، سنگ، شیشه، سیمان و حتی ساختارهای پیچیدهتر سازهای نگاه کنیم.
درخشش مداوم پرژکتورها، نور خطیهای الایدی، وال واشرها و لنزهای شدیدا فوکوس شده گاه ساعتها و شبها بیوقفه بر بدنه ساختمان میتابند. این تابش مداوم چه اثری روی رنگ نمای خشک دارد؟ سنگی که سالها در معرض تابش طبیعی بوده آیا حالا نور مصنوعی به آن فشار میآورد؟ آیا تغییر رنگ، ترکخوردگیهای سطحی یا افت کیفیت سازهای میتواند نتیجه همین انتخابهای نوری باشد؟
در این مقاله قرار است با نگاهی تخصصی بررسی میکنیم که دقیقا نورپردازی نما از چه طریقی ممکن است به مصالح آسیب بزند، چه متغیرهایی در این میان تعیین کننده هستند و چطور میتوان با طراحی درست و انتخاب تجهیزات حرفهای نه تنها جلوی آسیب را گرفت بلکه طول عمر نما را هم بالا برد.
نورپردازی نما چه تاثیری بر مصالح ساختمانی دارد؟
نور در ظاهر چیزی جز روشنایی نیست. اما وقتی پای نورپردازی نما وسط باشد ماجرا کاملا فرق میکند. نور تبدیل میشود به یک عامل محیطی دائمی. چیزی شبیه باد، باران یا آلودگی هوا. پس طبیعی است که اگر درست انتخاب نشود تاثیر واقعی روی سطح مصالح بگذارد. بیاییم چند مورد را دقیقتر باز کنیم.
۱.تغییر رنگ مصالح در اثر تابش نوری
بسیاری از رنگهایی که روی نمای ساختمانها استفاده میشوند مقاومت مشخصی در برابر نور طبیعی خورشید دارند. اما نور مصنوعی به خصوص نورهایی که طیف خاصی از رنگها مثل آبی یا سفید سرد را بیشتر ساطع میکنند میتوانند واکنش متفاوتی ایجاد کنند. به ویژه اگر:
- شدت نور بالا باشد
- نور به طور متمرکز و بدون پخش روی یک نقطه بتابد
- تابش به صورت شبانهروزی یا طولانی مدت باشد
در این حالت احتمال تغییر رنگ سطح نما یا ایجاد هالههای رنگ پریده مخصوصا در نماهای رنگ شده یا ترکیبی اصلا دور از ذهن نیست. در پروژههایی دیده شده که بخشهایی از سنگ یا کامپوزیت در ناحیه برخورد نورهای مستقیم بعد از چند ماه تنالیته متفاوتی پیدا کردهاند.
۲.استهلاک تدریجی در پوشش سطح نما
مصالحی مثل سنگهای صیقلی، آجرهای لعابدار یا حتی برخی سیمانهای پوششی وقتی تحت تابش دائمی یک منبع نوری خاص قرار بگیرند ممکن است زودتر از انتظار دچار فرسایش سطحی شوند. نه آنقدر که ریزش داشته باشند اما به اندازهای که سطح کار از حالت اولیهاش خارج شود.اگر از نورپردازی با LEDهای توان بالا یا پرژکتورهای بدون دیفیوزر استفاده شود احتمال اینکه گرمای حاصل از تابش در کنار رطوبت شبانه یا هوای آلوده ترکیب مخربی ایجاد کند بالا میرود. نتیجهاش ممکن است چیزی شبیه به:
- ترک های مویی روی سطح نما
- خشدار شدن پوشش براق یا رنگ
- پوسته پوسته شدن بخشی از سطح
و اینها همه بدون آنکه در نگاه اول متوجه شویم در حال رخ دادن هستند.
۳.آسیبهای ساختاری در بلند مدت
این مورد شاید کمتر به چشم بیاید اما از دید فنی مهمترین است. تابش مداوم نور به خصوص نورهای گرمایی اگر نزدیک به سازه نصب شده باشد میتواند به مرور زمان باعث تغییرات دمایی موضعی شود. یعنی سطحی از دیوار گرمتر از بقیه نقاط شود. این اختلاف دما ممکن است در دراز مدت روی انبساط و انقباض مصالح اثر بگذارد.در ساختمانهایی که از سنگهای طبیعی با بافت متراکم استفاده شده است یا نماهایی که با چند نوع مصالح متفاوت ساخته شدهاند این اختلاف دما میتواند منجر به:
- جدا شدن ملات از سنگ
- ریزش جزئی یا لق شدن قطعات نما
- یا ایجاد صداهای ریز در بدنه در طول شبانهروز شود
آیا تابش نور مداوم باعث آسیب به رنگ، سنگ یا سازه میشود؟
پاسخ کوتاه این است: بله. اگر اصول نورپردازی رعایت نشود آسیب ممکن است اتفاق بیفتد. اما این آسیب همیشه ناگهانی و واضح نیست. خیلی وقتها این تخریب مثل فرسایش آرام سنگ زیر باران اتفاق میافتد.بیصدا، تدریجی و ماندگار.
۱.تابش مستقیم و رنگ پریدگی ناخواسته
نور مداومی که بدون زاویه پردازی درست یا فیلتر رنگی مستقیما روی سطح نما مینشیند میتواند بعد از چند ماه یا چند فصل تغییر رنگ ایجاد کند. نه تغییرات غلیظ اما کافی برای آنکه کارفرما یا مالک متوجه شود قسمتهایی از نما روشنتر یا کدرتر از قبل شدهاند.
مثلا در ساختمانی اداری با نمای ترکیبی از سیمان سفید و چوب ترمو استفاده از نور سرد و متمرکز باعث شد سطح چوب در بخشی از نما زودتر خاکستری شود و سیمان هم در بعضی نواحی دچار لکههایی با بافت متفاوت گردد. اینطور نبود که سازه آسیب ببیند اما جلوه اصلی کار از بین رفت. هزینه بازسازی همین سطح بیش از خود نورپردازی اولیه بود.
۲.گرمای پنهان در نورهای بیواسطه
نورهای LED گرما ندارند؟ اینطور گفته میشود. اما وقتی پرژکتوری با توان بالا حتی از نوع LED بدون لنز پخش کننده یا نصب در فاصله مناسب کار شود ممکن است در نقطه برخورد نور دمایی چند درجه بالاتر از حد نرمال ایجاد کند.این گرما برای یک شب مشکلی ایجاد نمیکند اما وقتی شب به شب تکرار شود آن هم در مناطقی با تفاوت دمای شب و روز بالا ممکن است باعث ایجاد انقباض و انبساطهای موضعی در مصالح شود.چیزی که از بیرون فقط یک خال ریز روی سنگ به نظر میرسد شاید شروع یک ترک مویی باشد که بعدها به پوسته شدن سطح نما ختم شود.
۳.سنگهایی که زیر نور پیر میشوند
جنس سنگ هم مهم است. بعضی سنگها مثل تراورتن روشن، گرانیت سفید یا سنداستونهای نرمتر حساستر از بقیه هستند. نورهای با شدت بالا میتوانند واکنشهایی شیمیایی درون منافذ آنها ایجاد کنند. مخصوصا اگر هوا رطوبت بالایی داشته باشد یا در مناطق آلوده نصب شده باشند.
در یکی از پروژهها که از سنگ گندمک استفاده شده بود بعد از ۱۸ ماه تابش نور از فاصله نزدیک رنگ سنگ به تدریج تیرهتر شده بود. چون ذرات آلودگی به مرور درون بافت گرم شده نفوذ کرده بودند.
۴.سازههایی که تاب نمیآورند
اگر سیستم نورپردازی طوری طراحی شود که تجهیزات مستقیما روی نما پیچ شوند یا بدون رعایت فاصله تهویه بدنه چراغها به سنگ یا بتن فشرده شود خطر انتقال حرارت و حتی تجمع بخار آب یا رطوبت در پشت تجهیزات به وجود میآید.در مواردی دیده شده که همین بیتوجهی باعث شده سنگهای نما در سرمای زمستان بخار آب جذب شده را به یخ تبدیل کنند و به مرور ترک بردارند یا از جای خود لق شوند.
اینها همه به این معنا نیست که نورپردازی نما خطرناک است بلکه یعنی نور اگر بدون دانش فنی و بدون شناخت مصالح به کار گرفته شود میتواند به تدریج زیانآور باشد اما راه حل دارد.
شرکت شمیم اندیشه و راههای ارتباطی با شمیم اندیشه
شمیم اندیشه با تکیه بر سالها تجربه، دانش فنی روز و رویکرد مهندسی به عنوان یکی از مجموعههای پیشرو در حوزه نورپردازی نما ساختمان شناخته میشود. این مجموعه فرآیند نورپردازی را نه تنها به عنوان یک عملیات زیبا سازی بلکه به عنوان یک مداخله دقیق فنی در نمای ساختمان میبیند. از همین رو شمیم اندیشه خدمات خود را به صورت کاملا تخصصی و یکپارچه از مشاوره رایگان اولیه گرفته تا طراحی نوری، انتخاب و فروش تجهیزات حرفهای و اجرای کامل پروژه ارائه میدهد. تمامی مراحل با تحلیل مصالح، شرایط محیطی و معماری بنا همراه است تا زیبایی نهایی همزمان با حفظ دوام و سلامت مصالح تضمین شود.
برای ارتباط با شمیم اندیشه و دریافت مشاورههای فنی اطلاعات بیشتر یا سفارش تجهیزات میتوانید از طریق راههای ارتباطی زیر اقدام کنید:
∴شماره تماس: ۱۲-۴۴۰۷۱۰۱۱(۰۲۱)
∴ایمیل: shamim@shamimco.com
∴وب سایت :www.shamimco.com
∴شبکه های اجتماعی : از طریق شماره ۰۹۳۹۴۱۲۱۰۰۲ با ما در ارتباط باش